در پی فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی – قدس سره- درتاریخ 59/3/23 مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، ستاد مزبور در جلسه مورخ 59/5/16 به منظور تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی، جهاددانشگاهی را به عنوان یک نهاد انقلابی و برخاسته از انقلاب فرهنگی تاسیس کرد. پس از تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه این نهاد در تاریخ 65/9/11 مورد تجدید نظر قرار گرفت و با حذف وظیفه مشارکت در مدیریت اداره دانشگاه ها و تاکید بر انجام فعالیت های فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاه ها به تصویب رسید.
بار دیگر شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنایت به شرایط جدید دانشگاه ها در تاریخ 69/8/22 مصوبه ای را به تصویب رساند که در آن جهاددانشگاهی به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی گردید. در این مصوبه دو وظیفه عمده انجام تحقیقات علمی و فعالیت های فرهنگی همچنان بعهده این نهاد می باشد. بر مبنای این مصوبه اساسنامه جدید جهاددانشگاهی به شرح ذیل به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.

جهاددانشگاهی نهادی است عمومی و غیردولتی زیرنظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دارای شخصیت مستقل و از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که در چارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیات امنای جهاددانشگاهی می‌سد.

 

* اهداف:
- گسترش تحقیقات و شکوفایی روحیه تتبع و استعدادها در سطح جامعه برای نیل به خوداتکایی
- توسعه امور فرهنگی در سطح جامعه از طریق همکاری با حوزه، دانشگاه و سایر مراجع و نهادهای فرهنگی به خصوص برای نسل جوان
- گسترش طرح های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به منظور به کارگیری نتایج پژوهش

* وظایف کلی جهاد عبارت است از:
1- تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و برنامه ریزی فرهنگی و تربیتی و ایجاد آمادگی فکری و مکتبی در قشر جوان به خصوص دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان به منظور مقابله با غرب زدگی و انحرافات در چارچوب سیاست های فرهنگی کشور
2- ایجاد تشکیلات مناسب به منظور تألیف، ترجمه و انتشار کتب، نشریات نتایج تحقیقات و مقالات علمی، فرهنگی و تولید مواد کمک آموزشی
3- انجام دادن تحقیقات توسعه ای و کاربردی
4- پی گیری طرح های تحقیقاتی جهاد تا پایان مرحله نیمه صنعتی و صنعتی
5- ارائه خدمات علمی – فنی در زمینه های مختلف مورد نیاز جامعه
6- حمایت، تشویق و جذب دانشجویان و پژوهشگران جوان و مستعد و برنامه ریزی و ایجاد شرایط و امکانات لازم به منظور فراهم آوردن زمینه فعالیت های علمی و پژوهشی آنان بر مبنای شناخت مشکلات واقعی و نیازهای تخصصی جامعه
7- اجرای دوره های رسمی آموزش های علمی – کاربردی مطابق ضوابط و مقررات آموزش عالی کشور
8- ایجاد تشکیلات آموزشی و تحقیقاتی مطرح شده در بندهای این ماده براساس قوانین و مقررات آموزش عالی
9- مشارکت در ایجاد زمینه های مناسب برای اشتغال بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاهی

تبصره:

خدمات علمی فنی شامل: انجام دادن آزمایش های کیفی، بررسی پیشنهاد استانداردها، جمع آوری و پردازش داده های علمی ، انتشار مدارک و داده های علمی، ترویج فنون و انجام دادن مشاوره علمی و ارائه کمک های فنی و انجام دادن خدمات بهداشتی و درمانی و تشخیص پزشکی  می شود.

 

* ارکان جهاددانشگاهی:

ارکان این نهاد عبارتند از:

عالی ترین مرجع سیاستگذاری (هیات امناء)

تعیین کننده خط مشی و ناظر بر فعالیت ها (شورای علمی)

بالاترین مقام اجرایی (رییس جهاددانشگاهی)

این نهاد در حال حاضر علاوه بر دفتر مرکزی، دارای 103 واحد سازمانی در کشور است که شامل 3 پژوهشگاه،‌ 29 پژوهشکده،‌ 7 مرکز،‌3 خبرگزاری،‌ 1 مجتمع تحقیقاتی،‌ 7 موسسه آموزش عالی،‌ 1 موسسه قرض الحسنه،‌ 7 سازمان استانی،‌ 36 واحد،‌ 3 سازمان فرهنگی،‌ 1 سازمان تجاری سازی،‌ 2 دانشگاه و 3 پارک علم و فناوری می شود.

 

آنچه در پی می‌آید معرفی و خلاصه‌ای از اهم فعالیت‌های جهاد دانشگاهی در حوزه‌های پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و اشتغال است.

               

* سند جایگاه جهاددانشگاهی در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران

با اتکال به عنایت خداوند منان، در سایه ایمان و کوشش جهادگران دانشگاهی، در مسیر تحقق آرمان ها و اهداف والای انقلاب اسلامی، قانون اساسی و انقلاب فرهنگی، در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران :

”جهاد دانشگاهی نهادی است انقلابی با هویت اسلامی، بر خوردار از منابع انسانی متعهد و کارآمد، الهام بخش و موثر در کشور، پیشگام در توسعه علم، فناوری و فرهنگ با تعامل سازنده در عرصه ملی و بین المللی“

 

* جهاددانشگاهی نهادی است انقلابی با هویت اسلامی:

- معتقد و ملتزم به آرمان ها، ارزش ها ومدافع اهداف انقلاب اسلامی و حضرت امام خمینی(ره)، پیرو ولایت فقیه و رهبری نظام، متعهد به اهداف انقلاب فرهنگی، با ساختار نهاد عمومی غیردولتی

برخوردار از منابع انسانی متعهد و کارآمد:

- مومن، انقلابی، متخصص، خلاق، پرتلاش، خودباور، مسئولیت‌پذیر، دارای روحیه کار جمعی و ملتزم به فرهنگ جهادی

 

* الهام بخش و مؤثر در کشور:

- الهام بخش در نو اندیشی و پویایی علمی و فرهنگی در جهت نیل به خودباوری، خوداتکائی و تقویت هویت

 ایرانی - اسلامی

- مؤثر در تشخیص چالش‌ها، مسائل و نیازهای علمی، فرهنگی و اجتماعی کشور، ارائه راه حلهای هوشمندانه و تأثیرگذار  در نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور

 

* پیشگام در توسعه علم، فناوری و فرهنگ:

پیشگام در:

- توسعه قطب های علم و فناوری برای گسترش مرزهای دانش

- ”تحقیق و توسعه“ و تولید فناوری های نوین

- جذب توان علمی نخبگان

- پژوهش های کاربردی برنامه‌ریزی شده و به کارگیری نتایج حاصله

- تولید، جذب و بومی سازی فناوری های مورد نیاز

- توسعه دانشگاه غیردولتی معتبر بین‌المللی

-  توسعه آموزش عالی و تخصصی با رویکرد تربیت منابع انسانی متعهد، کارآمد و کارآفرین

-  صیانت از ارزش‌های انقلاب اسلامی و انقلاب فرهنگی

- ارتقاء و تعمیق معرفت دینی و ترویج فضائل اخلاقی در میان جوانان در پرتو اندیشه و سلوک دینی، اجتماعی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره)

- تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی- ایرانی با رهیافتی زیبایی شناسانه، بدیع و منطبق با زمان

- پرورش خلاقیت ها و استعدادهای فرهنگی- هنری و تقویت روحیه خودباوری دانشجویان

- ارائه ایده‌ها، طرح ها و راهبردهای اثر بخش علمی - فرهنگی و ظرفیت سازی برای ایفای نقش‌های ملی در مسیر توسعه فرهنگی کشور

 

* تعامل سازنده در عرصه ملی و بین المللی:

از طریق:

- همکاری موثر با دستگاه ها و مراکز علمی، فرهنگی و مجموعه‌های فناوری و صنعتی در سطوح استانی و ملی برای ایفای نقش های برجسته در کشور

- همکاری علمی - پژوهشی با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی معتبر جهان برای تبادل تجربیات و دستیابی به دانش و فناوری های نوین

- گسترش همکاری بین المللی در حوزه‌های فناوری و صنعتی برای تولید ارزش افزوده و صدور محصولات و خدمات  علمی، فنی و صنعتی

- همکاری گسترده فرهنگی با دانشگاه ها و مراکز فرهنگی جهان به ویژه کشورهای اسلامی برای افزایش شناخت متقابل و معرفی مظاهر تمدن اسلامی- ایرانی

- گسترش همکاری با مراکز علمی و فرهنگی، سازمان ها و نهادهای مدنی ملی و بین‌المللی برای مشارکت در حل  

 

* چالش‌های فراروی جوامع اسلامی و کشورهای منطقه

ملاحظات:

شایان ذکر است که در تدوین برنامه های توسعه جهاددانشگاهی، اهداف، سیاست های کلی و شاخص های کمی کلان هر برنامه بر اساس این سند تنظیم می‌شود، به گونه‌ای که با اجرای مجموعه برنامه‌ها، این نهاد به جایگاه و نقش پیش‌بینی شده در این سند نائل شود. برنامه و بودجه‌های سالیانه نیز، متناسب با اهداف و الزامات این سند تدوین و تصویب می‌گردد.

در فرآیند دستیابی کشور به اهداف سند چشم انداز و متناسب با تغییرات اساسی در شرایط علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و اهداف و برنامه‌های کشور، محتوای سند جایگاه جهاد دانشگاهی نیز حسب نیاز مورد بررسی و بازنگری قرار می‌گیرد.

- سند جایگاه جهاددانشگاهی در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در یکصد و یکمین جلسه مورخ 89/4/4به تصویب هیات امناء رسید.