چرا کشاورزی ایلام متناسب با پتانسیل‌ها، توسعه پیدا نکرده است؟
به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام؛ چهارشنبه بیست و سوم تیرماه 1400 نشستی با عنوان بررسی چالش‌های بخش کشاورزی استان ایلام به همت مرکز رشدگیاهان دارویی و محصولات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد ایلام با مدیران و مسئولین بخش‌های مختلف کشاورزی برگزار گردید که «یونس میرزایی» سرپرست معاونت مرکز رشد گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام با تاکید بر اینکه در حال حاضر کشاورزی استان مطابق انتظار و متناسب با پتانسیل‌های استان توسعه لازم پیدا نکرده است، اظهار کرد: زحمات زیادی کشیده شده و کارهای خوبی صورت گرفته و پروژه های خوبی نیز در دست اقدام هستند اما قطعاً پتانسیل توسعه کشاورزی استان بیش از این است. با توجه به ظرفیت‌ها، تاریخچه اقتصادی استان و فرهنگ کار مردم، این بخش می‌تواند نقش پیشران اقتصادی و محور توسعه استان را ایفا نماید.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر وضعیت مکانیزاسیون، بهره‌وری و بهره‌گیری از روش‌های علمی در رفع موانع و افزایش تولید در وضعیت مطلوب قرار ندارد، افزود: از الزامات توسعه؛ ایجاد بستر ورود واحدهای فناور و شرکت‌های دانش بنیان در بخش تولید و بطور خلاصه تجاری سازی یافته‌های علمی متناسب با نیازهای این بخش است.
میرزایی ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر با وضعیت مطلوب در توسعه اقتصادی مبتنی بر دانش فاصله داریم و ارکان لازم برای توسعه اقتصاد دانش بنیان فراهم نشده است. از مشکلات عمده در این زمینه نیز جزیره‌ای عمل کردن و نبود ارتباط ساختاری بین بخش‌های مختلف اقتصاد و مراکز علمی پژوهشی است. به گونه‌ای که عمدتاً پژوهش‌ها و کارهای تحقیقاتی که در مراکز علمی صورت می‌گیرد با نیازهای واقعی اقتصاد بیگانه بوده و اغلب غیر کاربردی و بی نتیجه است. این در حالی است که در موارد نادری هم که پژوهش‌های کاربردی صورت می‌گیرد، هنوز ساز و کارهای مورد نیاز برای تجاری سازی و تکمیل فرایند تبدیل دانش به ثروت، به خوبی تکامل پیدا نکرده‌اند.
سرپرست معاونت مرکز رشد گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام خاطر نشان کرد: در کشور ما، دولت مهمترین بازیگر در حوزه اقتصاد است و بسیاری از کاستی‌ها متوجه دولت است، اما این فقط پاک کردن صورت مسئله هست که بخواهیم همه مشکلات را متوجه کوتاهی دولت بکنیم. مطمعناً دولت در انجام بخش عمده‌ای از وظایفی که برای آن تعریف شده است و در قالب چارچوب‌های مرسوم وظایف خود را انجام می‌دهد هر چند می‌توان این عملکرد را نقد کرد. اما با بررسی تجربه دنیا در توسعه اقتصادی این حقیقت نمایان می‌گردد که بخش عمده‌ای از مشکلات ناشی از ضعف و عدم تناسب ساختارهای فعلی با نیازهای توسعه اقتصادی است.
میرزایی تصریح کرد: در حال حاضر حجم و یا بهره برداری از منابع طبیعی عامل تعیین کننده در توسعه اقتصادی نیست بلکه میزان توفیق در تجاری سازی دانش شاخص اصلی در توسعه است. امیدواریم بتوانیم در استان با ایجاد همدلی و هم افزایی مطلوب تجربه‌ای موفق در زمینه کمک به تجاری سازی ایده‌ها و یافته‌های علمی داشته باشیم.
وی از فعالیت مرکز رشد گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد ایلام به مدت 10 سال خبر داد و گفت: 11 واحد فناور و متخصص با حوزه کشاورزی و گیاهان دارویی مستقر و در حال فعالیت هستند.
سرپرست معاونت مرکز رشد گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام با اشاره به اینکه مزرعه دهلران در ۳۵ هکتار و مجهز به سیستم آبیاری در حال فعالیت است، افزود: در حال حاضر ۵ واحد فناور جهت استقرار در دهلران اعلام آمادگی کردند که یکی از آنها جهت کاشت چائی ترش مستقر شده است.
وی تاکید کرد: با هم افزایی و مشارکت می‌توان اتفاقات خوبی را برای بخش کشاورزی ترسیم کرد که یقیناً سودآوری مناسبی برای کشاورزان نیز دارد.
در ادامه علی فرضی نژاد_ مدیر مجتمع تخصصی گیاهان دارویی و محصولات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد ایلام گفت: یکی از فعالیت‌های مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی این بوده است که در اکثر شهرستان‌ها با توجه به اقلیم‌شان اقدام به کشت گیاه دارویی شده است و علاوه بر آن به توسعه کشت در استان کمک شده است که نمونه آن در سال 93 است که بیش از ۹۰ هکتار توسعه کشت در استان صورت گرفته است.
وی به گیاه کاملینا به عنوان گیاه دیم اشاره کرد و گفت: کاملینا دانه‌ای روغنی است که نیاز کمتری به آب دارد و در شرایط اقلیمی مختلف رشد می‌کند و مقاومت فوق العاده‌ای به خشکی و سرمای بهاره دارد و نکته مهم‌تر اینکه این گیاه در زمان برداشت با ریزش حداقلی روبرو است.
فرضی‌نژاد سایر گیاهان کشت شده را آویشن، نعنا فلفلی، زوفا و به‌لیمو ذکر کرد و گفت: تاکید ما بر روی کشت دیم به دلیل مقرون به صرفه بودن آن است.
وی اضافه کرد: مرکز خدمات تخصصی گیاهان دارویی براساس پژوهش‌هایی که انجام داده، می‌تواند بگویید در اقلیم و شرایط جغرافیای چه گیاهی جهت کشت مناسبت‌تر است.
حشمت سیاهی_ مدیر هماهنگی ترویج جهاد کشاورزی استان ایلام در این نشست بر وجود بیشترین مشکلات در بخش تولید اشاره کرد و گفت: با کمک زنان روستایی بر روی امر ترویج گیاهان دارویی فعالیت صورت گرفته است و خوشبختانه هم تولید و هم اشتغال را در پی داشته است اما بیشتر از این می‌تواند باشد.
وی با بیان اینکه ما ۵ گیاه سیاه دانه، زیره، به‌لیمو، آویشن و نعناع فلفلی را از پارسال در ۵ شهرستان زیر کشت برده‌ایم، افزود: امسال نیز به دنبال کشت محصولات جدیدتری به صورت خاص در روستاها هستیم.
سیاهی یکی از مشکلات حوزه‌ی ترویج را فرسایش نیروی انسانی عنوان و تاکید کرد:در این خصوص نیازمند تجربه و همکاری جهاد دانشگاهی هستیم. چرا که کشاورزان سن بالا و کم سواد هستند و این در حال تبدیل شدن به یک چالش است که جوانان تمایل به فعالیت در این بخش را ندارند و باید به فکر چاره بود.
وی همچنین به صندوق خُرد زنان روستایی با تشکیل ۷۷ صندوق خبر داد و گفت: این صندوق به دنبال تولید و استفاده از ظرفیت‌های بخش دامپروری، عسل، گیاهان دارویی، صنایع دستی و... است. اما باید چاره اندیشی شود که چطور می‌توان از ظرفیت این صندوق در جهت برندسازی محصولات استفاده شود. همچنین فروشگاه مجازی تشکیل شود که این امر باعث تولید بیشتر خواهد شد.
سیاهی یادآوری کرد: یکی دیگر از مشکلات بخش ترویج؛ عدم استفاده از دانش بومی است و اینکه همه به سمت دانش‌های نوین در بخش کشاورزی سوق دارند در حالی که اگر دانش بومی با دانش جدید ترکیب شود موثرتر خواهد بود.
بابک افراز _ مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان ایلام با بیان اینکه سطح زیر کشت گیاهان دارویی در سال ۹۹ بیش از ۶۴۰ هکتار بوده است، اظهار کرد: این نمونه‌ای از اولویت‌های بخش باغبانی در راستای توسعه کاشت گیاهان دارویی است که با حمایت کامل انجام می‌پذیرد.
وی افزود: گلخانه‌های کوچک در مقیاس ۳ هزار متر یکی از خدمات به زنان روستایی است که ظرفیت خوبی برای تولید و کاشت گیاهان دارویی به شمار می‌رود.
عباس سرتنگی_ مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملکشاهی اظهار کرد: هزینه تولید بخش اعظمی از درآمد محصولات کشاورزی را از دست کشاورز خارج می‌کند و همین هزینه‌های بالای تولید عامل اصلی کاهش تولید می‌شود و زنجیره را با مشکل روبرو می‌کند.
وی گفت: یکی دیگر از مشکلات در فرآیند تولید معضل دلالان است که در واقع واسطه‌گری و نبودن بازار ثابت از پیامدهای آن است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملکشاهی افزود: بحران آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده‌ی بخش کشاورزی است و هشدارها در این زمینه طرح بهینه سازی مصرف آب را مطرح کرده است.
سرتنگی با اشاره به نقش موثر گیاهان دارویی، خاطر نشان کرد: باید بگونه‌ای عمل کرد که با حمایت در راستای تولید عمل شود تا علاوه بر تولید، اشتغال نیز ایجاد شود. در این راستا نیازمند شناسایی و معرفی ظرفیت‌های مختلف عرصه‌های تولید هستیم که می‌تواند توسط مراکز علمی و دانشگاهی صورت گیرد.
مهندس فتاح‌زاده_ مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سیروان با تاکید بر اینکه ایلام یکی از استان‌های قوی در بخش کشاورزی است و نباید پیشرفت و هزینه‌های صورت گرفته در این مقطع را نادیده گرفت، اظهار کرد: سیروان یکی از شهرستان‌های است که ۴ فصل بوده و باید از این پتانسیل استفاده کرد.
وی گفت: با وجود اینکه عدم هماهنگی در تمام حوزه‌های علمی، پژوهشی و ترویجی باعث رونق نشده است اما در مسئله تولید دام و طیور سرآمد هستیم. با وجود اینکه خودکفا شده‌ایم ولی در تولید مرغ قابلیت صادرات داریم.
فتاح‌زاده با اعلام اینکه در تولید محصولات سالم موفقیت‌های کسب شده است، تصریح کرد: تولید برای تولید کننده هزینه‌بر است. وقتی حمایت از کشاورزان رها شده است؛ بروکراسی‌های اداری برای تولید کننده دست و پا گیر شده و بیمه محصولات کشاورزی به سختی اعمال می‌شود. اما سوال اینجاست آیا ظرفیت سازی شده است که مردم محصول سالم و ارگانیک خریداری کنند؟
وی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه هزینه آب بالا است و براساس تحقیقات برای کشاورزی به صرفه نیست پس بهتر آن است کشاورزی به سوی کاشت دیم و کشت در اراضی شیب‌دار برود.
فرزاد عبداللهی_ رئیس اداره حفظ کاربری و یکپارچگی اراضی مدیریت اراضی استان، با اشاره به اینکه توسعه بخش کشاورزی منجر به افزایش تولید محصول می‌شود، اظهار کرد: افزایش تولید نیازمند توجه به سطح زیر کشت است بنابراین باید اولویت با توسعه سطح زیر کشت و واگذاری اراضی باشد.
وی افزود: هم افزایی در بین بخش‌های مرتبط با کشاورزی ساده است اما باید اول پرسید چه موانعی وجود دارد که نمی‌توانیم به سمت کشت‌های وسیع برویم؟ علت آن مغفول ماندن قانون یکپارچه سازی اراضی است که اگر صورت گیرد در بهره‌وری از تکنولوژی، تجهیزات و بهینه سازی مصرف آب موثر است.
عبداللهی گفت: حمایت از شرکت‌های سهامی زراعی و تعاونی تولید می‌تواند در این زمینه بسیار کارساز باشد.
وی با بیان اینکه تحقیقات صورت گرفته از سال ۸۵ تا ۹۵ نشان می‌دهد میزان اراضی که از تولید خارج شده است ۱۰ هزار هکتار است، خاطر نشان کرد: متاسفانه بسترهای تولید در حال از بین رفتن است و مراکز دانشگاهی می‌توانند بر روی شرکت‌های سهامی زراعی کار کنند تا منجر به اشتغال مولد و تولید فراوان شود.
حمید سهیل‌بیگی_ کارشناس آبزیان شیلات گفت: اولین چالش ما کمبود آب و خشکسالی است که طرح‌ها را با بحران روبرو کرده است. باید تجهیزاتی وارد چرخه شود که سطح تولید را افزایش دهد. و به میزان اکسیژن آب کمک شود که این امر با کمک واحدهای فناور مستقر در جهاد دانشگاهی امکان‌پذیر است.
وی ادامه داد: در بخش پرورش ماهی در قفس که در حال تولید در پشت سد ایلام هستیم نیازمند طراحی جدید هستیم که دسترسی به ماهی راحت‌تر و کار درمان آنها سهل صورت گیرد.
سهیل‌بیگی تاکید کرد: یکی از نیازهای ما طراحی تجهیزات برای حذف آمونیاک از آب و تامین دوباره اکسیژن است.
عزت‌الله اکبری‌زاده_ مدیر نظام مهندسی جهاد کشاورزی با بیان اینکه دو حوزه کشاورزی و دامپروری از اولویت‌ها و جزو شغل‌های اصلی استان هستند، اظهار کرد: ۱۵۰۰ طرح صنعتی و غیرصنعتی در استان انجام شده که ۲ هزار شغل مستقیم و ۶۵۰۰ شغل غیرمستقیم صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات پیش‌رو، فروش دام زنده است، گفت: برای محصولات لبنی هیچ برنامه‌ای وجود ندارد و بیشتر به سمت ماست‌بندی‌ها روانه می‌شوند.
اکبری‌زاده ادامه داد: اخیراً دامداران با بحران تامین علوفه روبرو شده‌اند به همین جهت چون علوفه را با قیمت‌های بالا خریداری می‌کنند و در نهایت سودی برایشان ندارد مجبور به فروش دام زنده با قیمت پایین است.
وی اضافه کرد: در بحث اصلاح نژاد دام سنگین هم در ارتقاء گوشت و هم شیر ورود کرده‌ایم و علاوه بر این در مورد اصلاح نژاد گوسفند و بز برنامه‌ریزی صورت گرفته است.
ابراهیم درویشی_ مدیرعامل صندوق حمایت از کشاورزی اظهار کرد: با مشارکت دولت و اتحادیه‌های کشاورزی کمک‌های خوبی برای سرمایه‌های در گردش کشاورزی شده است که از این ظرفیت می‌توان در جهت تولید و کاشت محصولات کشاورزی استفاده کرد.
وی با تاکید بر اینکه بهره‌مندی از اراضی شیب‌دار به عنوان یکی از ظرفیت‌های استان می‌توانند به کمک تولید بیایند، تصریح کرد: به دلیل کمی بارش با مشکل علوفه روبرو شده‌ایم اما جهاد دانشگاهی در این مدت کوتاه توانسته با راه‌اندازی خرید علوفه با قیمت مناسب و بدون دردسر این مشکل را تا حدودی حل نماید.
درویشی با تاکید بر اینکه باید به سمت واقعی بودن بخش کشاورزی برویم، خاطر نشان کرد: یکی از نیازهای پیشرفت بخش کشاورزی ورود بخش خصوصی به همراه ارائه ایده‌ها و استفاده از ظرفیت‌ها است بدین صورت بخش خصوص فعالیت می‌کند و بخش کشاورزی و دولت نظارت بر اجرا را عهده‌دار می‌شود.
مدیرعامل صندوق حمایت از کشاورزی با اشاره به اینکه متاسفانه اساتید و دانشجویان نگاه واقع بینانه به مشکلات ندارند، افزود: از علل این مشکل این است که اساتید و دانشجویان با مشکلات این حوزه روبرو نشده‌اند در صورتی که ارائه ایده و پرورش آنها از سوی دانشجویان و فارغ التحصیلان این حوزه شکل بگیرد. علاوه بر اینها باید رسانه‌ها و دانشگاه‌ها با فرهنگ سازی و تجاری سازی ایده این ذهنیت را اصلاح کنند.
درویشی یادآوری کرد: دانشگاه، واحدهای رشد و بنیاد نخبگان کمک موثری به بخش کشاورزی نکرده‌اند چون نخبه ما نمی‌داند در بخش کشاورزی چه اتفاقاتی افتاده است و نمی‌تواند ایده درستی ارائه دهد.
منوچهر طهماسبی_ معاون مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان ایلام گفت: در بخش کشاورزی دو بحث گیاهان دارویی و تجاری سازی و تحقیقات مطرح است.
وی ادامه داد: گیاهان دارویی از پیشینه‌ی قوی برخورد بوده اما در حال حاضر فراموش شده است. براساس تحقیقات در دنیا ۱۴ اقلیم وجود دارد، در ایران ۱۱ اقلیم و در استان ایلام ۹ اقلیم وجود دارد. اقلیم باعث رشد پوشش گیاهی می‌شود.
طهماسبی با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات روی گیاهات دارویی با کشت ۳۰ گونه آبی و ۳۰ گونه دیم کار کرده است، اظهار کرد: بستر برای توسعه گیاهان دارویی فراهم هست اما با وجود ارزش افزوده‌ی آن کسی استقبال نمی‌کند.
وی با تاکید بر اینکه تجاری سازی باعث توسعه می‌شود و لازمه‌ی آن تکیه بر دانش و حرکت به سمت تجاری سازی است، خاطر نشان کرد: با تجاری سازی محصولات می‌توان شاهد افزایش تولید بود همچنین چرخه‌ی دانشگاه بچرخد.
وی از مشکلات بر سر راه تجاری سازی را روند طولانی و سنگین ثبت ایده، عدم هم‌سویی و ضعف امکانات و منابع مالی عنوان کرد و افزود: یکی دیگر از مشکلات این حوزه، ضعف کار گروهی است همچنین باید از تحقیقات صورت گرفته کمال بهره‌برداری را نمود و برنامه‌های که در حال اجرا هستند توسط مدیران جدید از دور خارج نشوند.
تورج کرمی_ معاون آب و خاک نیز در این نشست گفت: طبق آمار به ازای هر ۳ و نیم نفر، یک هکتار زمین آبی وجود دارد که با توجه به جمعیت، ۲۰ تا ۲۵ میلیون هکتار اراضی آبی در ایران نیاز داریم.
وی افزود: چالش اصلی در بخش کشاورزی و تولید محصولات مسئله‌ی آب و خاک است. از طرف دیگر هزینه‌های قبل از تولید تا زمان برداشت بسیار بالا رفته است و در نتیجه سودآوری برای کشاورز ندارد.
نورالدین ولیان_ معاون جهاد کشاورزی شهرستان ایوان یکی از راه‌های کاهش هزینه‌های بخش کشاورزی را استفاده از ماشین آلات به روز عنوان کرد و گفت: ماشین‌آلات جدید و متناسب با زمین‌های منطقه سطح تولید را افزایش می‌دهد.
وی یادآوری کرد: ساخت ماشین آلات باید با توجه به اقلیم صورت گیرد. نمی‌شود برای سراسر کشور یک نسخه پیچید.
ولیان با اشاره به اینکه در استان ایلام مکانی برای تولید ماشین آلات وجود ندارد، افزود: جهاد دانشگاهی با فارغ التحصیلان ارتباط دارد ایده‌ها را برای خلق مکانیزاسیون بگیرد و پرورش دهد که منجر به تولید بیشتر خواهد شد.
نظر شما :